Wat is lateraal denken?

Dit artikel is geschreven door Bookboon auteur Alan Barker.

We hebben er allemaal over gehoord. Het staat nu zelfs in het woordenboek van de Dikke van Dale, maar wat is lateraal denken nou eigenlijk?

Wat denken niet is

We kunnen die vraag exact beantwoorden. Maar, voordat we dat doen, helpen we een aantal mythen uit de wereld.

Denken staat niet gelijk aan intelligentie. Door onintelligent na te denken kun je een resultaat boeken. Intelligentie zonder nadenken is nutteloos. (Het is goed om te benadrukken dat ‘intelligentie’ niet een op zichzelf staande kwaliteit is. We bezitten allemaal meerdere intelligente kanten. De sleutel naar het succes van mensen is niet terug te voeren op meer hersencellen dan andere dieren, maar op onze vaardigheid om onze hersencapaciteit beter te benutten.)

Denken ontstaat niet door onderwijs. We kennen allemaal mensen die niet ‘goed onderwijs’ hebben gevolgd, maar die toch goed en wijs nadenken. En we kunnen vast wel een aantal ‘hoogopgeleide’ mensen bedenken die waardeloos nadenken.

Denken is niet de opeenstapeling van informatie. We hebben zeker informatie nodig om na te denken: informatie is het ruwe denkmateriaal. Het vergroten van informatie is niet denken; het is vergelijkbaar met hamsteren. Te veel informatie kan ons vermogen om goed na te denken ernstig belemmeren.

Denken is niet de werking van logica. We hebben de neiging ‘denken’ te verwarren met logische redeneren. Maar denken is veel meer dan logica. Wat doe je als je prioriteiten stelt, je doelen verheldert, alternatieven afweegt, consequenties bedenkt of zoekt naar de mening van anderen? Je bent aan het denken. Denken vereist het waarnemen, interpreteren, vertalen, transformeren, kiezen, ontwerpen, evalueren – en zelfs intuïtie.

Met andere woorden: denken is een set van vaardigheden.

[bookboon-book id=”da5849eb-651b-4363-b019-a23c0097d899″ title=”Download hier het boek Creativity at Work” button=”Download gratis” language=”nl”]

Verticaal denken en lateraal denken

Al het denken is gebaseerd op een enkelvoudige psychische werking: het vermogen van de geest om verbindingen tussen dingen te maken.

Dit brengt ons tot Edward de Bono

De Bono, een Maltese bioloog, gebruikte de term ‘lateraal denken’ voor het eerst in het midden van de jaren ’60. Hij onderscheidde lateraal denken met wat hij noemt ‘verticaal denken’.

Verticaal denken lijkt het correcte antwoord. Wanneer we verticaal denken, moeten we het op elk punt aan het juiste einde hebben om gelijk te hebben aan het einde. Verticaal denken is als het beklimmen van een ladder. We moeten op de ladder blijven staan om de top te bereiken.

Een som uitrekenen is een klassiek voorbeeld van verticaal denken.
Lateraal denken vereist een ander antwoord. We hoeven niet op elk punt gelijk te hebben bij lateraal denken, omdat we niet zoeken naar het juiste antwoord. Lateraal denken is als het gebruiken van stenen in een rivier. We gebruiken de stenen die beschikbaar zijn en blijven bewegen; om ons denkproces ergens anders te krijgen. Door het probleem te bekijken vanuit een ander oogpunt is een klassiek voorbeeld van lateraal denken.

Lateraal denken maakt vaak mentale verbindingen op drie manieren. We kunnen items koppelen door gelijkenis, nabijheid en tegenstelling.

Bijvoorbeeld, we kunnen het woord ‘tafel’ koppelen aan de woorden:

• plank (vergelijkbaar);
• stoel (nabijheid); of
• kuil (tegenstelling)

Merk op dat deze laterale verbindingen niet bepaald nieuw zijn. Sommige verbindingen zijn makkelijker te vinden dan andere. (Wat is het tegenovergestelde van een stoel?) Als we nieuwe ideeën willen creëren, moeten we laterale verbindingen forceren: plaats twee niet-gerelateerde objecten tegenover elkaar en vraag hoe ze gelijk zijn, dichtbij elkaar staan of het tegenovergestelde zijn van elkaar.

Gelukkig verliest de menselijke geest niet zijn talent voor het maken van nieuwe verbindingen. Het kan iets met iets verbinden.

De meest creatieve technieken gebruiken lateraal denken op een bepaalde manier. Deze technieken vallen in twee categorieën: technieken met een rol voor metaforen (op zoek naar overeenkomsten en nabijheid); en technieken met tegenstellingen.

Over de auteur: Alan Barker is Managing Director van Kairos Training Limited, een training en coaching adviesbureau dat mensen effectiever helpt communiceren en nadenken. Alan is een lid van de UK Speechwriters’ Guild en de European Speechwriter Network. Hij is een auteur van Creativity at Work en How to Write an Essay.

 [bookboon-recommendations id=”da5849eb-651b-4363-b019-a23c0097d899″ title=”Meer interessante boeken…” language=”nl”]